ԳՐԱԿԱՆ-ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԱՄՍԱԳԻՐ
ԾՈՎԱԿԻ ԱՉՔԵՐԸ
Ներշնչված գինոսյանական ոգով:
Հերոսի նախատիպը մեծ հայրենասեր ու հավերժ մահապարտ
Գագիկ Գինոսյանն է:
Ծովակի աչքերը կանաչ են, արևին նայելիս կանաչը զմրուխտ-ծիրան է դառնում, հայացքը Վանին թեքելուն պես կանաչ-զմրուխտ-ծիրանը հանկարծ մգանում, իսկ հետո գունատվում է թափանցիկանալով:
-Էդ ինչպե՞ս, ա՛յ Ծովակ, էդ ի՞նչ աչքեր ունես,- աղճատված հայերենով հարցրեց թուրքը՝ ապուշ հայացքը չկտրելով Ծովակի աչքերից:
-Աչքերս հայի են,- կիսախուլ պատասխանեց Ծովակը: -Գիտե՞ս, դա աչքի չբացահայտված գույն է: Օրինակ՝ քեզ հարցնեն՝
աչքերդ ինչ գույն ունեն, դու, թո՛ւրք, կասես՝ սևագույն: Իմը հայագույն է՝ կանաչ-զմրուխտ-ծիրան-մգագույն-թափանցիկ.
այն, ինչ ապրել է հայ ժողովուրդը հազարամյակներ, գույն առել, լցվել է մեր աչքերը՝ մեծուփոքրի:
Թուրքի ապուշ կտրած հայացքը, որ թվում է՝ միայն դատարկվելու է ունակ, հանկարծ լցվեց ամոթ-խղճի խայթով…Քամին ուժգնացավ:
Ծովակը
դիմադրում էր քամուն՝ գլուխը, գլխի հետ՝ աչքերն առաջ բերելով: Նայողը կկարծեր՝Վանի տագնապող ալիքները լցվում են Ծովակի աչքերն ու դառնում նույնը. Ծովակի աչքերը ծովանում էին, իսկ թուրքը, չգիտես սաստիկ քամուց, թե քիչ առաջ զգացած ամոթից, ուղղակի կախել էր ամենևին չծանր գլուխը: Երկու մարդ՝ մեկը հայ՝ պատրաստ քամուն անվերջ համառելու, մեկը քուրդ՝ ամենևին չծանր գլխով, գլխահակ: Մեկը հայն էր՝ հայությունը, մյուսը՝…
1915
թվականի կոտորածից մազապուրծ եղած Ծովակի պապն իր ընտանիքով հաստատվեց Ամերիկայի Ֆրեզնո քաղաքում: Տուն ու տեղ, ապրուստ, հազարավոր հարազատների թողել էր հայրենիքում: Չէ, իրենց տուն ու տեղից, ապրուստից, Ծովակի պապի հայրենիքից թուրքը ոչինչ չէր թողել…Մեկն Ամերիկա, մյուսը՝ ուրիշ Ամերիկա. փրկություն գտած հայերն աշխարհով մեկ եղան: Բոլորի աչքերն էլ նույն գույնն ունեին, ինչպես նույնն է որբացած քրոջ ու եղբոր աչքերի գույնը:
Հա, նո՜ւյնն են: Փրկվածները ապրելու ուժ գտան, ինչպես տարիներ հետո փրկվածների ժառանգները գտան իրենց հայրենիքը՝ ավա՜ղ, փլատակված: Ծովակը մեկն էր հազարավոր գտնողներից…Փլատակնե՜ր գտնողներից…
ԼԻԼԻԹ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
Լուսանկարները հեղինակի՝ արված Արեւմտյան Հայաստանում